Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasından (AMEA) Azvision.az -a verilən məlumata görə, koronaviruslar ümumi soyuqdəymə kimi tənəffüs yollarının xəstəliklərinə səbəb olan virusların böyük bir ailəsidir. COVID-19-un daha böyük ərazilərə yayılması ilə onun simptomlarının qriplə müqayisəsi aparılıb. Onların hər ikisi tənəffüs yollarının xəstəliyinə səbəb olur, lakin bu iki virus və onların necə yayılması arasında mühüm fərqlər vardır.

Məlumatda qeyd edilib ki, Azərbaycanda isə COVİD-19-a yoluxanların sayı çox azdır və dövlətin gördüyü radikal qabaqlayıcı tədbirlər bu xəstəliyin nisbətən tez aradan qaldırılacağını dəməyə əsas verir. Bununla yanaşı, fərdlərin dezinfeksiya işlərinə ciddi yanaşmasının böyük əhəmiyyəti vardır.

Əksər koronavirusların simptomları burun axması, öskürək, boğaz ağrısı və bəzən yüksək temperatur kimi yuxarı tənəffüs yollarının xəstəliklərinə bənzəyir. Koronavirus yoluxması aşağı tənəffüs yollarına (nəfəs borusu və ağciyərlərə) yayılarsa, bu, xüsusilə yaşlı insanlarda, ürək xəstəliyi olan insanlarda və ya immun sistemi zəifləmiş insanlarda sətəlcəmə (pnevmoniya) səbəb ola bilər.

Koronavirusa qarşı necə davranmalı?

Koronavirusa qarşı xüsusi müalicə vasitəsi və ya vaksin (peyvənd) yoxdur, yoluxmuş əksər insanlar bu xəstəlikdən özləri sağalır. Koronavirus simptomları olan şəxslər vaxt itirmədən həkimə müraciət etməlidir. Bununla yanaşı, koronavirus yoluxmasının qarşısını almağa kömək etmək üçün ümumi soyuqdan qorunmaq üçün edilən qabaqlayıcı tədbirlərə riayət olunması vacibdir:

- Əlləri sabun və ilıq su ilə yumalı və ya alkoqol tərkibli əl təmizləyicisi ilə yaxşıca silməli;

- Əlləri və barmaqları gözlərdən, burun və ağızdan uzaq saxlamalı;

- Yoluxmuş insanlarla yaxın təmasda olmaqdan çəkinməli;

- İctimai nəqliyyatdan və digər qələbəlik olan yerlərdən az istifadə etməli;

- İmkan daxilində alış-verişi onlayn etməli və ya ödəmələri elektron yolla, plastik kartlar vasitəsilə həyata keçirməli. (Nəğd pul sellüloza lifləri ilə zəngin materialdan olduğundan onlar sellüloza lifləri arasında potensial virus daşıyıcısıdır. Azərbaycanda banklar nəğd pulları dezinfeksiya etsələr də, xəstə insanlarla təmas nəticəsində koronavirus bu yolla da yayıla bilər. Ona görə küçə ticarətindən yayınmaq məsləhətdir).

Xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, bir çox hallarda COVID-19-a yoluxmuş insanlarda xəstəlik simptomları olmur və onlar daşıyıcı rolunu oynayırlar. Ona görə də hər bir insanın dezinfeksiya qaydalarına rəiyyət etməsi olduqca vacibdir.

Koronavirus yoluxması zamanı və simptomları yüngülləşdirmək üçün soyuqdəyməyə qarşı edilən müalicəni etmək lazımdır:

- Bolluca istirahət etməli;

- Çox maye qəbul etməli, dehidrasiyadan yayınmalı;

- Boğaz ağrısı və hərarətə qarşı dərman qəbul etməli; (Lakin uşaqlara və 19 yaşdan kiçik gənclərə aspirin əks göstəriş olduğundan, həkim məsləhəti olmadan ibuprofen-dən istifadə edilməməlidir. Həkimlə məsləhətləşdikdən sonra asetaminofen tərkibli həblərdən istifadə edilməlidir).

- Nəmləndirici və ya parlı duş da iltihablı boğaz ağrılarını sakitləşdirməyə kömək edə bilər.

İmkan daxilində ətrafda olan vasitələrindən, alətlərdən və s. istifadə edərkən müxtəlif sterilləşmə metodlarından müntəzəm istifadə edilməlidir. Sterilləşmə metodlarına aşağıdaklar daxil edilə bilər:

- Kiçik məsaməli (nano ölçüdə) filtrlərdən süzməklə maye dərman preparatlarını sterilləşdirmək olar;

- Termal sterilləşmə metodlarından (qızdırmaq, qaynatmaq, təzyiq altında sterilləşmə və s.) istifadə etməklə metal, saxsı, şüşə və ya digər sudan qorxmayan materialları sterilləşdirmək olar.

Aytən Zəhra
Azvision.az