Məlumat üçün bildirək ki, oktyabrın 26-da Donetsk əyalətinin Qranitnı yaşayış məntəqəsində separatçıların “D-30” artileriya qurğusuna “Bayraktar-TB2” döyüş PUA-sı vasitəsilə raket zərbəsi endirilib. Rəsmi Kiyevin bildirdiyinə görə, bu zərbə bir gün əvvəl separatçıların Ukrayna ərazisini atəşə tutmasına cavab olaraq həyata keçirilib. Ukrayna Birləşmiş Hərbi Qüvvələrinin komandanı general-leytenant Sergey Nayev söyləyib ki, Ukraynaya qarşı hərbi təhlükənin artacağı yerlərdə bundan sonra da “Bayraktar TB2”dən istifadə olunacaq. Hazırda Ukraynanın 12 belə PUA-sı var, onların sayının yaxın vaxtlarda 48-ə çatdırılacağı bildirilir.

Rusiyanın rəsmi təbliğat maşını zenit raket komplekslərinin PUA-ları asanlıqla zərərsizləşdirə bildiyini nə qədər iddia etsə də, Moskva gözəl bilir ki, “Bayraktar”larla mübarizə aparmaq üçün onun arsenalında anoloji vasitə yoxudr. Bunu Liviya, Suriya və Qarabağdakı real döyüş şəraiti sübut edib. “Bayraktar”lar hava hücumundan müdafiə komplekslərindən asanlıqla yayınaraq, atəş nöqtələrini zərərsizləşdirirlər. Yəni Ukraynanın separatçıların nəzarətində olan ərazilərindən ölkənin əsas ərazisinə zərbə endirmiş istənilən hərbi texnika PUA-lar vasitəsilə asanlıqla məhv edilə bilir. Bunun qarşısını almaq üçün Rusiya nə etməlidir?

Moskva Ukraynaya “Bayraktar” satdığına görə Türkiyəyə etiraz edə bilmir. Bu mənada Kremlin ən sərt bəyanatı Rusiya prezidentinin sözcüsü Peskovun “Bayraktar”ların Ukraynaya satılması bölgədə gərginliyi artıracaq” şəklində olub. Bir də, Türkiyədən Rusiyaya ixrac olunan 500 milyon dollarlıq mandarinin ölkəyə girişinə qadağa qoyulub. Bunun da əks təsiri yenə Rusiyaya olacaq. Rusların xüsusi təmtəraqla qeyd etdikləri Yeni İl ərəfəsində bazarlarda mandarinin qiyməti qalxacaq. Odur ki, mandarin qadağasının uzun sürəcəyini gözləmək olmaz.

Əslində Moskvanın Ukraynaya “Bayraktar” satdığına görə Ankaradan küsməsi də əsassız sayılır. Çünki Rusiya özü bəyan edir ki, Ukraynaya qarşı müharibə aparmır, ukraynalılar ruslarla qardaş xalqdır, sadəcə, şərqdə öz hüquqlarını tələb edən rusdilli ukraynalıların hüquqlarını müdafiə edir. Belə olan halda, əgər Rusiya Ukrayna ilə müharibə şəraitində olmadığını bəyan edirsə, bu ölkəyə silah satışından niyə narahat olmalıdır?
Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun məsələyə dair bəyanatı bu məntiqi əks etdirir. Çavuşoğlu deyir ki, Ukraynaya “Bayraktar”ların satışı Rusiyaya qarşı yönəlməyib: “Əgər Moskva istəyirsə onlara da bu silahdan sata bilərik”.


Ankara faktik olaraq Rusiyanın vaxtilə Azərbaycan və Ermənistana yönəlik hərbi strategiyasının oxşarını Moskva ilə Kiyevə tətbiq edir. Necə ki, vaxtilə Azərbaycanla Ermənistanın müharibə vəziyyətində olmalarına baxmayaraq, Rusiya hər iki ölkəni özünün strteji tərəfdaşı elan edib, İrəvana bir çox hallarda pulsuz, Bakıya isə “Avropa standarlarına uyğun qiymətlərlə” silah verirdisə, eləcə də Türkiyə oxşar formulu tətbiq edir. Bircə fərq ondan ibarətdir ki, Ukraynadakı dolaşıq münaqişə vəziyyətini Türkiyə deyil, Rusiyanın özü yaradıb və günahkar axtarışına çıxması tamamilə yersizdir.

Preblemin digər tərəfi ondan ibarətdir ki, Rusiya Ukraynanın “Bayraktar”ları ilə döyüşmək üçün Türkiyə və yaxud digər ölkələrdən (məsələn, Çindən) anoloji silah alıb, separatçılara verə bilmir. Səbəb çox sadədir: Bu ilk növbədə özünün hərbi potensialı ilə övünən Rusiyanın hərbi-siyasi imicini zədələyəcək. İkincisi, əgər alınsa belə, bu silahın separatçıların istifadəsinə verilməsi mükün olmayacaq. Çünki heç bir dövlət Avropanın mərkəzində separatçıları dəstəkləyən ölkə kimi ad çıxarıb, Qərblə düşmən olmaq istəməyəcək. Heç Rusiyanın özü də açıq-aşkar separatçı Luqansk və Donetsk respublikalarını dəstəkləyən ölkə kimi gündəmə gəlmək istəməz. Əgər münaqişə yenidən alovlanarsa, bu Rusiyanın Avropanın mərkəzində hərbi münaqişənin təşəbbüskarı kimi ciddi ittihamlarla üzləşməsi deməkdir.

Rusiya üçün imicini korlamamaq şərtilə Ukraynanı hərbi yolla ram etmək variantlarından ən məqbulu Krım yarımadası ətrafında gərginlik yaradıb, Ukraynanın hərbi zərbə endirdiyini bəhanə gətirərək, uğurlu əks-hücum həyata keçirmək ehtimalıdır. Belə olarsa, Rusiya öz hərbi potensialından tam mənasıyla istifadə edə, hətta xaricdən alacağı PUA-larla Ukraynanın PUA-larını da zərərsizləşdirə, bu yolla Kiyevin Luqansk və Donetskə müdaxiləsini də dayandıra bilər. Rusiyanın yarımadada hərbi qüvvələrinin sayını artırması bu ehtimalı gücləndirir. Məhz bu səbəbdən rəsmi Kiyev heç bir halda Krımın öz nəzarətinə qaytarılması ilə bağlı hərbi manevrlərə baş vurmaq niyyətindən söz açmır. Ukrayna Krımla bağlı daha çox diplomatik təzyiq metodlarına baş vurur.

Ancaq mümkün Krım əməliyyatının da Rusiyaya problem yaratmayacağına heç kim zəmanət verə bilməz. Belə ki, kiçik hərbi əməliyyat genişlənə və bütün Ukrayna ərazisini əhatə edə bilər. Nəticədə Rusiya Ukrayna meydanında NATO hərbi qüvvələriylə qarşı-qarşıya dayanmaq məcburiyyətində qalacaq. NATO-ya üzv ölkələrin dayanmadan Ukrayna ilə birlikdə hərbi təlim keçirmələri, üstəlik Şimali Alyansla Rusiyanın diplomatik münasibətlərinin tam pozulması şəraitində bu ehtimal istisna edilməməlidir.

Tofiq Vahid
AzVision.az