Kənd təsərrüfatı qida, lif və xammal təmin etməklə insan həyatının təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Yüksək məhsuldarlığı təmin etmək və torpağın sağlamlığını qorumaq məqsədilə fermerlər gübrələrdən istifadə edirlər. Məhsullar, torpaq və ətraf mühit şəraiti müxtəlif olduğundan, müxtəlif çeşidli gübrələrə ehtiyac yaranır.

Bitki inkişafı üçün əsas qida maddələri
Qida çatışmazlığı torpağa görə dəyişir, yəni hər torpağın öz gübrəsi var. Bitkilər sağlam böyümə üçün bir sıra qida maddələrinə ehtiyac duyur, bunlar geniş şəkildə makro və mikroelementlərə bölünür:
Makronutrientlər: Bunlara böyük miqdarda ehtiyac var. Azot (N), fosfor (P) və kalium (K) makronutrienlərdir və adətən NPK kimi istinad edilir. Digər makronutrientlərə kalsium (Ca), maqnezium (Mg) və kükürd (S) daxildir.
Mikronutrientlər: Bunlar daha az miqdarda tələb olunur, lakin eyni dərəcədə həyati əhəmiyyətə malikdir. Bunlara dəmir (Fe), manqan (Mn), sink (Zn), mis (Cu), bor (B), molibden (Mo) və xlor (Cl) daxildir.

Torpağın Dəyişkənliyi və Gübrə Tələbləri
Torpağın tərkibi iqlim, üzvi maddələr və əkilmiş torpaqdan istifadə kimi amillərə görə, bölgəyə görə dəyişir. Bəzi torpaqlar azotla zəngin ola bilər, bəziləri karbamid və ya ammonium nitrat kimi azotla zəngin gübrələrə, digərlərində isə fosfor yoxdur və ya superfosfat kimi fosfat əsaslı gübrələrə ehtiyac yaranır. Torpaq testi vasitəsilə torpağın münbitliyini öyrənmək istifadə ediləcək gübrənin düzgün növünü təyin etməyə kömək edir.

Məhsul üçün Xüsusi Qida Ehtiyacları
Fərqli bitkilər unikal qida tələblərinə malikdir. Məsələn: Buğda və qarğıdalı kimi dənli bitkilər yarpaqlı böyümə üçün yüksək azot tələb edir. Kartof kimi kök bitkiləri kök yumrularının inkişafını dəstəkləmək üçün daha çox kalium tələb edir. Soya və noxud kimi paxlalılar azotu havadan çıxara bilər, lakin optimal inkişaf üçün fosfor və kalium tələb olunur. Gübrələrin məhsul tələblərinə uyğunlaşdırılması səmərəliliyi artırır və tullantıları azaldır.

Orqanik və Qeyri-Orqanik Gübrələr
Gübrələr üzvi (təbii) və qeyri-üzvi (sintetik) olaraq təsnif edilə bilər: Üzvi və ya orqanik gübrələr (məsələn, kompost, peyin, sümük unu) torpağın strukturunu və mikrob fəaliyyətini yaxşılaşdırır, lakin qida maddələrini yavaş-yavaş buraxır. Qeyri-üzvi gübrələr (məsələn, ammonium nitrat, superfosfat) qida maddələrini tez və dəqiq miqdarda təmin edir, lakin düzgün istifadə edilmədikdə torpağın deqradasiyasına səbəb ola bilər. Hər iki növün öz üstünlükləri var və onların balanslaşdırılmış gübrələmə strategiyaları vasitəsilə inteqrasiyası uzunmüddətli torpağın sağlamlığını və məhsuldarlığını artırır.

Ətraf Mühit Mülahizələri
Gübrə seçərkən onun ətraf mühitə təsiri də nəzərə alınmalıdır. Müəyyən gübrələrin həddindən artıq istifadəsi aşağıdakılara səbəb ola bilər:
Torpağın deqradasiyası: Həddindən artıq azot tətbiqi torpağın şoranlaşmasına səbəb ola bilər.
Suyun çirklənməsi: Fosfor əsaslı gübrələrin axıdılması su obyektlərində evtrofikasiyaya səbəb ola bilər.
İstixana qazı emissiyaları: Sintetik gübrələr düzgün idarə edilmədikdə iqlim dəyişikliyinə səbəb ola bilər. Yavaş buraxılan gübrələrdən, dəqiq əkinçilik texnikalarından və üzvi düzəlişlərdən istifadə bu problemlərin həllinə kömək edir.

Torpaq növlərinin, məhsul tələblərinin və ətraf mühit amillərinin dəyişkənliyi səbəbindən kənd təsərrüfatında müxtəlif gübrələrə ehtiyac var. Bu fərqləri anlamaq fermerlərə torpağın sağlamlığını qoruyarkən məhsuldarlığı artıraraq, lazımi miqdarda düzgün gübrə tətbiq etməyə imkan verir. Torpağın sınaqdan keçirilməsi və qida maddələrinin inteqrasiya olunmuş idarə edilməsi kimi davamlı gübrələmə təcrübələri uzunmüddətli kənd təsərrüfatı uğurunu və ətraf mühitin mühafizəsini təmin etməyə kömək edir.
Ətraflı məlumat üçün: nutriagro.az