Bir insan üçün ailə nədir?

Həyatın ilk anlarından ailə evdir, ana və ata, yaxın insanladır . Bunlar ümumi narahatlıqlar, sevinclər və əməllərdir. Bu sevgi və xoşbəxtlikdir. Ailə bütün həyatın üzərində qurulduğu dayaq və təməldir. Biz hamımız bir ailədə doğulmuşuq və böyüdükcə özümüz yaradırıq. İnsanlar belə yaradılıb.

Ailələr müxtəlif formalarda olur: şən və xoşbəxt, sərt və mühafizəkar, bədbəxt və natamam. Niyə belədir? Fərqli ailələrin insanlar kimi fərqli xarakterləri olur. Əgər insan bir fərd olaraq öz həyatını həyat prioritetlərinə əsaslanaraq müəyyən edirsə, onda ailə ayrı-ayrı şəxsiyyətlərdən ibarət, bir-birinə ailə və emosional münasibətlərlə bağlı olan kompleks kimi öz dəyərlərinə əsaslanaraq öz bu gününü və gələcəyini qurur.

Dəyərlər hər bir insanın həyatının qurulduğu ən mühüm təməldir. Şəxsiyyətin formalaşması ailədə başlayır: dəyərlər də vahid təbiətin ahəngdar inkişafı üçün lazımi bacarıqları aşılayır.

Ailədə ən vacib şey nədir?

Bu suala birmənalı cavab vermək çox çətindir. Sevgi? Anlayış? Qayğı və iştirak? Yoxsa fədakarlıq və zəhmət ola bilər? Yoxsa ailə ənənələrinə ciddi riayət etmək? Ailə və dəyərlər həmişə ayrılmaz şəkildə bağlıdır və bir-biri olmadan mövcud deyildir. Ailə yoxdursa, dəyərlər avtomatik olaraq mənasını itirir. Əsas prinsiplər olmadan kişi və qadın arasında heç bir qanuni münasibət yaşanmayıb və ya mövcud olmayıb. Məhz onların sayəsində həyat yoldaşları uzun illər mənəvi sağlamlığı, birlik və bütövlüyü qoruyub saxlaya biliblər. Ənənəvi ailə dəyərləri qayğı və sevgi üzərində qurulur. Cəmiyyətin dəyişməsi və inkişafı, buna uyğun olaraq yeni baxışlar ailə dəyərlərinə dair yeni anlayış formalaşdırır.

Bu gün valideynlərin və uşaqların əxlaqi prioritetləri əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Uşaqların bu konsepsiyaya daha mütərəqqi, lakin sərt münasibəti var. Bu tendensiya ona görə müşahidə olunur ki, hər bir sonrakı gənc nəsil əvvəlkindən yalnız ən zəruri şeyləri götürür, ona özünəməxsus, hazırda aktual olan ailə adət və ənənələrini gətirir. Təbii ki, XXI əsrdə insan üçün inam, sevgi, qarşılıqlı yardım, hörmət və xeyirxahlıq kimi anlayışlar əsas olaraq qalır. Amma təəssüflər olsun ki, onlar cəmiyyətin problemlərindən qaynaqlanan müxtəlif amillərin təzyiqinə məruz qalırlar.

Sosioloji sorğuların nəticələrinə görə, gənclər arasında ailənin milli adət-ənənələri birinci, hətta ikinci yerdə deyil. Onları təhsil, karyera, dostlarla münasibətlər və ehtiraslar qabaqlayıb. Ənənəvi ailə dəyərlərinin qorunub saxlanması üçün gənc nəsil üçün ilk növbədə şəxsi həyat təcrübəsindən nümunələr verilməlidir. Əgər kimsə firavanlıqdan uzaq bir mühitdə böyümüşsə və tərbiyə yolu ilə həqiqi sevgi dolu ailə münasibətlərini mənimsəyə bilməmiş olsa belə, artıq şüurlu yaşda itirilmiş vaxtın əvəzini çıxmağa çalışmaq və dünyasını daha yaxşı və parlaq etməyə çalışmaq lazımdır. Bu, hər kəsin edə biləcəyi bir işdir.

Ailə dəyərləri necə aşılanır?

Bu gün yaxın insanlar arasında qarşılıqlı əlaqələr şərti olaraq müasir və ənənəvi bölünə bilər və bəzən bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edir. Hər bir insanın münasibətləri və evliliyi necə davam etdirəcəyi ilə bağlı öz fərdi konsepsiyası var. Bu məsələdə bəzi şeyləri mənə valideynlərim öyrədib, bəzi şeyləri isə öz həyat təcrübəmdən öyrənmişəm.

Gənc bir ailə yeni qurulduqda, həyat yoldaşları həmişə tərəfdaşın fikrinə hörmət etmək və onun şəxsi məkanını nəzərə almaq nə demək olduğunu düşünmürlər. Çox vaxt onlar dərhal bir-birlərindən yalnız yaxşı şeylər gözləməyə başlayırlar və inanırlar ki, bu yaxşılığı yaratmalı olan qarşı tərəfdir. Bu mərhələdə başa düşmək lazımdır ki, ahəngdar birlik üçün məsuliyyət həm kişi, həm də qadının üzərinə düşür.

Burada hər kəs öz cinsinə uyğun mövqe tutaraq, evliliyi uğurlu və gələcək uşaqları xoşbəxt edə biləcək hər şeyi qorumalı və yetişdirməlidir. İdeal olmaya bilərsən, amma cəhd etməlisən. Münasibətlərin istənilən mərhələsində (uzun illərdir evli olan cütlük və ya gənc ailə olmasının fərqi yoxdur) özünütəhsillə məşğul olmaq və öz üzərində işləmək lazımdır. İstənilən problemi sülh yolu ilə həll etməyi öyrənmək olar ki, bu da qarşılıqlı xoşbəxtliyə aparan yolun başlanğıcı olacaqdır.

Nəticədə, həyat yoldaşlarının həyatı tezliklə yaxşılığa doğru dəyişəcək və ünsiyyət yaxşılaşacaq və ya dəyişdiriləcəkdir. Beləliklə, çətinlikləri dəf edərək əsl ailə formalaşır və ailə ənənələri bütün qohumlar arasında müqəddəs və hörmətli olur.

Uşaqlar həyatın çiçəkləridir

Heç bir halda övladlar unudulmamalıdır. Uşaqlara ilk növbədə ailədə sülh və əmin-amanlıq lazımdır, çünki onlar evin ən müdafiəsiz və həssas həlqəsidirlər. Onlara mehribanlıq göstərmək və ailənin nə qədər vacib olduğunu nümunə göstərmək, adət-ənənələrə hörmət etməyin nə üçün lazım olduğunu izah etmək lazımdır. Belə əxlaqi tərbiyə əbəs olmayacaq.

İnformasiya çatışmazlığı və cəmiyyət tərəfindən qoyulan yeni pul və status dəyərləri səbəbindən uşaqlar normal həyatlarının ən qiymətli və zəruri komponentlərini arxa plana keçirdilər. Uşaqlarda düzgün həyat anlayışının və etik standartların formalaşdırılması gələcəkdə onların xoşbəxt ailə həyatının açarına çevriləcəkdir. Məktəblər də uşaqlara və yeniyetmələrə bu mövzunu anlamağa kömək edir. Əxlaqi prinsiplərini bilmək hər bir ailə üzvünə inamın formalaşmasında və etimadın artırılmasında mühüm rol oynayır. Əhəmiyyət və zərurət hissi də vacibdir.

Hər bir ailə üzvünün sevildiyini, qiymətləndirildiyini və ehtiyac duyduğunu bilməsi vacibdir. Ailə xüsusi hallar, bayramlar olmadan toplaşa biləcəyiniz bir yerdir, bir şey alınmayanda geri qayıda biləcəyiniz, qəbul ediləcəyiniz, dinləniləcəyiniz, dəstəklənəcəyiniz, kömək edəcəyiniz təhlükəsiz yerdir. Övladlarınız bunu bilməlidir.

Ailə problemlərinin həllində çeviklik xoşbəxtlik və rahatlıq hissinə aparan yoldur. Hər bir ailə öz nizamını, gündəlik rejimini, quruluşunu və qaydalarını müəyyən edir. Amma çoxlu qayda və nizam münasibətlərin korlanmasına və incikliklərin yaranmasına səbəb ola bilər. Dürüstlük ailə üzvləri arasında dərin bağ yaradır. Sevdiklərinizin hər hansı hərəkətini başa düşmək və hörmətlə yanaşmaqla dürüstlüyü təşviq edin. Əgər baş verənlərə qəzəblənirsinizsə, çox güman ki, növbəti dəfə şəxsiyyətlərinə hörmətsizlik etməmək üçün məlumatı sizdən gizlədəcəklər.

Ünsiyyət ayrı bir sənətdir

Məlumat və hisslərin ötürülməsi ailə münasibətlərinin inkişafında mühüm elementdir. İnsanlar öz arzularını, ümidlərini, qorxularını, uğurlarını, uğursuzluqlarını asanlıqla və açıq şəkildə ifadə edə bildiklərini hiss etdikdə, bu, yalnız evlilik bağını gücləndirməyə kömək edir. Ünsiyyətin olmaması kiçik problemlərə gətirib çıxarır ki, bu da mübahisələr və boşanma ilə nəticələnir.

Digər tərəfdən hamımız başqalarına məsuliyyətli insanlar kimi görünmək istəyirik. Bəzilərimiz daha məsuliyyətli, bəzilərimiz daha az məsuliyyət daşıyırıq. Məsuliyyət hissi işi vaxtında və düzgün yerinə yetirmək üçün çox səy tələb etmir. Ailəni unikal edən ənənələrdir, onlar bütün ailə üzvlərini birləşdirir. Nümunə olun. Böyüklər uşaqları üçün nümunə kimi çıxış edirlər. Problemlərin həlli, komanda işi, ünsiyyət və s. bacarıqlarını onlara ötürürlər.

Ailə bağlarınızın inkişafına və möhkəmlənməsinə töhfənizi qiymətləndirin. Ailə münasibətləri möhkəm qan bağlarına əsaslansa da, böyük ailədə yaxınlıq hissləri zaman keçdikcə zəifləyir, ona görə də ailə bağlarının möhkəm saxlanmasına əlavə səy göstərmək və vaxt ayırmaq lazımdır. Zaman-zaman ailənin həyatınızdakı əhəmiyyətini özünüzə xatırlatmalısınız. Ailə yenicə doğulmuş insan üçün ilk həyat məktəbidir, onun xarici dünyanı dərk etmək və onun gözlənilməz hədiyyələrinin öhdəsindən gəlmək üçün öz qabiliyyətlərindən istifadə etməyi öyrəndiyi mühitdir.

Ailənizdən öyrəndiyiniz hər şey sizin hərəkətlərinizi formalaşdıran dəyər sisteminiz olur. Xoşbəxt, şən ailə həyatı təsadüfi deyil, iş və seçimə əsaslanan böyük nailiyyətdir. Ailə qurmaq çox vaxt, pul, səy və enerji tələb edən məsuliyyətli bir hərəkətdir. Amma bu, layiqli, həyatda əsas səbəbimizdir.

Yazı Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin elan etdiyi müsabiqəyə təqdim olunur

İlkin Nəcəfzadə
AzVision.az