- Yazılarınızda “Prezident Administrasiyasındakı mənbələr” ifadəsinə tez-tez rast gəlinir. 2022-ci il fevralın 24-dən sonra Köhnə Meydan qulluqçularının əhval-ruhiyyəsi necədir? Hansı tendensiyalar var?
- Aydındır ki, loyallıqlarına görə pul alırlar. Danışıqlardan sızanlara əsasən deyə bilərik ki, həqiqətən belə düşünməsələr də, dostları ilə söhbətlərdə maksimum loyallıq ifadə edəcəklər. Bütövlükdə elitanın əhval-ruhiyyəsindən danışsaq, hamı bir bayraq ətrafında maksimum birlik elan edir, hər şeyi dəstəkləyir. Amma digər tərəfdən, məsələn, İosif Priqojinlə Əhmədov arasında danışıqlar haqda məlumatların sızdığını görürük, bu ovqat elitanın bir qismi üçün də xarakterikdir. Əgər əvvəllər elita Taleyranın “Dil insana fikrini gizlətmək üçün verilib” prinsipi ilə hərəkət edirdisə, indi bu tendensiya daha da güclənib.
Sirr deyil ki, fevralın 24-də baş verənlər, demək olar, hər kəs üçün sürpriz oldu. İlk iki həftə ərzində insanlar şok vəziyyətindən çıxmağa çalışdılar. Elitanı nəsə qane etməsə də, ölkə daxilində nəyisə dəyişməyə çalışaraq, əlavə risk və məsuliyyət altına girməyə hazır deyil. Digər tərəfdən, kollektiv Qərb sanksiyaları ilə onları məyus etdi. Hamı qeyri-ixtiyari eyni gəmidədir.

- Deyəsən, SSRİ üçün aktual olan ikifikirlilik indi də Moskvanın kabinetlərində çiçəkləyir?
- İkifikirliliyin dayandığı dövr tanımıram. İndi ikifikirlilik daha aktualdır. Qərəzli radikal düşüncələrə malik insanlar təhlükəli hesab olunurlar. Belə insanlarla ünsiyyətin dayandırılmasına yönəlik hallar var.

- Leonid Kuçmanın Prezident Administrasiyasının iki keçmiş rəhbərinin - Viktor Medvedçuk və Dmitri Tabaçnikin Rusiyada zühur etməsi siyasi dairələrdə necə qarşılanır?
- Tabaçnik ümumiyyətlə, müzakirə olunmur. Ukraynanın siyasi isteblişmentindən başı çıxanlar əslində göründüyü qədər çox deyil. Medvedçuka münasibət mənfidir, çünki fevralın 24-də başlayan vəziyyətə görə günahkardır. Onun nə xarizması var, nə də üstün insani keyfiyyətləri. Yeganə “kozır”ı Moskvada əlaqələrinin olmasıdır. Onun dəyişdirilməsi də mənfi qarşılanmışdı. İstənilən rusa hansısa müəmmalı ukraynalıdansa, oğullarımızın evə qayıtması daha vacibdir.

- Dostlar və tanışlar arasında il ərzində Rusiyanı tərk edənlərin, getmək barədə danışanların sayı çoxdurmu?
- Mənim ünsiyyət dairəmdən Rusiyanı kifayət qədər çox insan tərk edib. Təkcə jurnalistlər deyil, sahibkarlar da. Məsələn, zərgərlik biznesinin bir çox nümayəndəsi Rusiyanı tərk edir. Sanksiyalara görə iri müəssisələrin maraqlarını lobbiləşdirmək üçün qanunlar qəbul edildi. Xırda zərgərlər üçün sadələşdirilmiş vergi ləğv edilsə də, biznes gəlirsiz hala gəldi, onlar köçmək üçün ölkə axtarırlar.
İT işçiləri bizneslərini başqa ölkələrə köçürürlər. Getmək haqqında söhbətlər hər gün eşidilir. Rusiyada sabitlik və gələcəyə inam yoxdur. ABŞ və ya Almaniyaya repatriasiya hüququ olanlar ikinci pasport haqqında düşünürlər. Yaşı yetmişi keçmiş adamlar SSRİ-nin həsrətini çəkirlər.

- Moskvada asiyalı miqrantlar və islamlaşma faktoru hiss olunurmu? Məscidlərə qarşı etirazlar güclənəcəkmi?
- Etirazlar olduğu kimi qalır. Onlar dini məqamlardan çox mədəni məqamlarla bağlıdır.

- Artıq kuluarlarda 2024-cü il prezident seçkilərini müzakirə edirlər? Bu amil hərbi əməliyyatların gedişinə necə təsir edəcək?
- Kampaniya faktiki olaraq artıq başlayıb. Döyüşlərə təsirinə gəlincə, mən hərbi ekspert deyiləm. Qanunvericilikdə külli miqdarda cərimə və ya həbsxanaya düşmə maddələrinin olduğunu nəzərə alsaq, düşünürəm ki, bu sual Müdafiə Nazirliyinə verilməlidir.

- Cəbhədə məğlubiyyət olarsa, Rusiyada “Maydan”ın baş verməsi mümkündürmü?
- Bizim “antifaşist” qanunvericiliyimizə görə, Rusiyanın qalib gələ bilməyəcəyini söyləməyə haqqımız yoxdur. Biz bu haqda açıq danışa bilmərik. Rusiyada ola-ola bunu şərh edə bilmərəm.


- 2024-cü il seçkilərində Putinin rəqibləri kimlər olacaq?
- Yalnız elektoral təhlükə yaratmayan namizədlər buraxılacaqlar. Aydındır ki, biri Kommunist Partiyasının namizədi olacaq. Şayiələr gəzir ki, Züqanov yox, onun partiyadakı varisi, deputat Yuri Afonin ola bilər. “Ədalətli Rusiya” Mironovun diliylə namizəd irəli sürməyəcəyini bildirib. “Yabloko” namizədinin qeydə alınacağına əmin deyiləm. “Qəzəbli vətənpərvərlər” iştirak etmək istədiklərini bildiriblər. Məsələnin yumoristik tərəfi ondan ibarətdir ki, “qəzəbli vətənpərvərlər” terminini prezident administrasiyasının daxili siyasət şöbəsinin keçmiş rəhbəri Konstantin Kostinin rəhbərlik etdiyi vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı fondu dövriyyəyə buraxıb. Onların namizədinin də qeydiyyatdan keçəcəyinə əmin deyiləm – bunun üçün imzaları rədd etmək kifayətdir. Keçən dəfə liberal namizəd Kseniya Sobçak idi. Hazırda yeni liberal namizəd axtarışı davam edir, çünki o, zəruri ritual fiqurdur. Digər tərəfdən, bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, indi belə bir namizədə ehtiyac yoxdur, çünki bu, Qərbin seçkilərin nəticələrini tanımasına təsir etməyəcək.

- Kobud rus şaquli iyerarxiyası üfüqi sosial strukturlar yaratmaq cəhdlərinə necə reaksiya verir?
- Son illərdə “Rosvolontyor” kimi yöndəmsiz nəhənglərin yaradılması ilə könüllülüyü korporativləşdirməyə cəhdlər edilib. Könüllülərin kiçik strukturları inkişaf edir. Dövlət tam nəzarət etmədiyi şeyi bəyənmir. Qeyri-rəsmi təşkilatlar böyük layihələrin bir hissəsi olmağa çalışırlar, orada simalarını tamamilə itirərək, nəhəng korporasiyada əriyirlər. Ya da onların loyallığını satın almağa çalışırlar. Razılaşmayanlarla mübarizə aparırlar.

- Siz özünüz fevralin 24-dən sonra Rusiyanı tərk etmək barədə düşünmüsünüzmü?
- Rusiyada qalmağa qərar verdim. Bura mənim ölkəm, mənim Vətənimdir, xalqım buradadır, oxucum buradadır - mən rus nəşrlərində işləyirəm. Cinayət işi və ya fiziki zorakılıq riskləri olarsa, Rusiyanı tərk edəcəyəm.

- İki bazarda oynayan Abramoviçə kuluarlarda necə baxırlar?
- Onunla xüsusi maraqlanan yoxdur. Müəyyən insani və siyasi çeviklik Rusiya elitasının özəlliyidir. Coşqun qəzəb və ya coşqun dəstək şəklində heç bir emosiya haqda eşitməmişəm. Hər kəs öz gücü sayəsində sağ qalır. Hər kəs müxtəlif strategiyalar seçərək, bacardığı kimi yaşayır. Hər kəs müxtəlif variantları sınayır. Rusiya müxalifətinin içindən və onların Qərb isteblişmentindəki əlaqələrindən keçərək sanksiyalardan çıxmaq üçün Abramoviç bir, Fridman başqa variantdır. Tinkov Rusiya vətəndaşlığından imtinanın üçüncü variantını seçdi. Elitalar uğurlu variantı görən kimi hamısı dərhal ondan yapışır. Onlar müxtəlif strategiyaları sınayırlar.

- Hansı şəraitdə Luqansk, Donetsk, Simferopol və Sevastopola getməyə razılaşardınız?
- Mən artıq Luqanskdan başqa bütün bu şəhərlərdə olmuşam. 2014-cü ildə Donetskdə olmuşam. Sevastopol və Simferopolda referendumda olmuşam. Başqasının dağında boy göstərmək və PR etmək, "görün, nə yaxşı şey gətirmişəm" demək istəmirəm. Hələ də humanitar işlər görür, hər şeyi yalnız mülki əhalinin ünvanlı xahişləri əsasında etməyə çalışıram. Bunun siyasətlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Kömək etdiyim hər kəs mənim siyasi baxışlarımı bilir.

- Kuluarlarda Ukrayna ilə Rusiya arasındakı qarşıdurmaya liderlərin yaşları baxımından necə yanaşırlar? Prezidentlər arasında 25 il yaş fərqi var, bu, sanki həm də bir növ “atalar və oğullar” münaqişəsidir.
- Nüfuza xələl gətirmə ilə bağlı maddəyə səbəb ola biləcək şeylərə münasibət bildirmək istəmirəm. Bir pensiyaçı qadının Zelenskinin yaraşıqlı və gənc olduğunu deməsi presedenti var - onu Rusiya silahlı qüvvələrini gözdən saldığına görə cərimələdilər. Yaş məsələsi var və o, Rusiyanın daxilində də hiss olunur. Siyasi qərar qəbul edənlərin yetmiş yaşı var. Onlar "ənənəvi dəyərlər" haqqında danışırlar - əslində bunun rus elitasının inandığı dəyərlərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Gənclər və mənim qırx yaşlı həmyaşıdlarım üçün onlar dinozavrlardır. Məlumatı başqa yollarla alır, sosial şəbəkələrə o qədər də girmirlər. Onlar başa düşmürlər ki, saytların bloklanması bizim üçün VPN-i işə salmağa sadəcə bəhanədir.

- Rusiyada xalq sülh istəyirmi? Kütlələrin hərbi gündəmdən yorulduğu hiss olunurmu?
- Ən azı ultra-vətənpərvər “Çarqrad” telekanalının saytındakı sorğuya istinad edə bilərik. Aydındır ki, onlar bu rəqəmi çox şişirməzlər. Onların sorğusuna görə, 35% sülh və hərbi əməliyyatların dayandırılmasını istəyir – bu isə çox şeydir.

- Ukraynada silahlı münaqişə nə vaxt və necə bitəcək?
- Heç bir proqnoz vermək fikrində deyiləm. Mən əksər bloqçulardan fərqli olaraq, hərbi ekspert və ya geosiyasət üzrə mütəxəssis deyiləm.

AzVision.az üçün xüsusi olaraq Vsevolod Nepoqodin